Duurzaam beleggen is enorm populair. Aan de ene kant willen we graag dat wij met ons geld iets goeds doen voor de wereld. Aan de andere kant verwachten we meer rendement, omdat duurzaamheid de toekomst is. 

In deze gids bespreek ik alle aspecten van duurzaam beleggen. Rendement en risico, maar ook praktische zaken. Ik focus mij hierbij vooral op duurzame indexfondsen en trackers. Ik ga beperkt in op beleggingen in individuele bedrijven (duurzaam of juist niet), omdat deze allemaal verschillen.

In dit artikel lees je:

Hoe werkt duurzaam beleggen?

Duurzaam beleggen is het bewust uitkiezen van investeringen in groene projecten of bedrijven. Bij sommige duurzame beleggingen krijg je een belastingkorting. Hierover later meer.

Duurzaam beleggen werkt in principe niet anders dan 'onduurzaam' beleggen. Je koopt een beleggingsfonds of een aandeel op de beurs. Je moet echter wel weten welke bedrijven duurzaam zijn. Dit wordt bepaald aan de hand van de ESG-criteria.

Wat zijn de ESG-criteria?

De ESG-criteria zijn normen waarmee je kunt bepalen in hoeverre een bedrijf duurzaam is. De letters van ESG staan voor:

Environmental: Dit betreft eisen op het gebied van milieu. Denk aan energiegebruik en afval, maar ook wat minder voor de hand liggende criteria. Hoe gaat een bedrijf om met vervuilde grond. Er wordt ook beoordeeld of bedrijven zich houden aan de geldende regels in een land.

Social: Onder de sociale eisen verstaan we zaken die te maken hebben met de arbeidsomstandigheden en de relatie met de omgeving. Dit gaat dus niet alleen om eerlijke lonen en het toestaan van vakbonden. 

Governance: In dit onderdeel wordt gekeken naar hoe een bedrijf wordt geleid. Is het bedrijf open over de financiele huishouding? Gebeuren er geen zaken die niet door de beugel kunnen, zoals politieke beïnvloeding of belangenverstrengeling? 

Het spreekt voor zich dat niet alle bedrijven voldoen aan alle eisen. Een heel vervuilend bedrijf kan heel goed geleid worden. 

Wie controleert op de ESG-criteria?

Er zijn veel indexfondsen die een duurzame variant van hun indices aanbieden. Belangrijke vraag is altijd: wie bepaalt of een bedrijf aan de ESG-criteria voldoet?

Een belangrijke bron voor de ESG-ratings zijn de indices. Indexbedrijven als S&P, MSCI en FTSE hebben de ESG-ratings bepaald van de bedrijven in hun index. Ook zijn er onafhankelijke 'rating agencies', als in bedrijven die niet aan een index zijn gebonden. 

Er zijn grote verschillen tussen de ESG-rating van verschillende aanbieders. In deze paper van Li en Polychronopoulus (deze mooie naam verzin ik niet), vergelijken de auteurs de ratings van sommige bedrijven met elkaar. 

De verschillen zijn soms gigantisch. Bij een rating agency scoort Walmart in de top van de markt als het gaat om het 'social' aspect. Bij een andere agency hangen ze ergens onder aan de middenmoot. Kortom, het is maar net met wat voor bril je naar een bedrijf kijkt. 

Populaire indexfondsen en ESG criteria

In dit overzicht lees je van de populairste indexfondsen hoe het zit met de ESG-uitsluitingen:

VWRL: Voorzover bekend geen uitsluitingen. 

Northern Trust: Volgt de ESG-variant van de MSCI-world, maar sluit ook een aantal extra bedrijven uit. Op basis van welke criteria dit is, blijft onduidelijk. Er is wel een document met een 'filosofie' over duurzaam investeren. 

AVIAW: Dit fonds van Actiam sluit actief meer bedrijven uit. In de prospectus staat een uitleg van hoe dit werkt. 

NN Fitvermogen: Onduidelijk welke criteria zij hanteren. Hanteren naast duurzaamheidscriteria ook financiële criteria. 

Rendement en risico van duurzaam beleggen?

De belangrijkste vraag is natuurlijk: hoe zit het met het rendement van duurzaam beleggen? En heb je evenveel risico dan wanneer je gewoon marktgewogen inlegt? 

Uitsluitingsrisico

Het uitsluiten van bepaalde sectoren levert altijd een bepaald risico op. Een indexfonds op basis van de ESG-criteria sluit vaak bedrijven uit die hun geld verdienen met olie en steenkolen. Er kan een situatie voorkomen waarin deze bedrijven een hoger rendement halen dan de markt. 

Sterker, dit verhoogde rendement kan komen doordat de bedrijven plots verduurzamen. 

Het is de vraag hoe gelukkig je moet zijn met sommige uitsluitingen. De populaire Northern Trust fondsen sluiten Boeing en Airbus uit. Je exposure aan de vliegtuigbranche is daardoor bijna nul.

Op dit moment dragen de bedrijven inderdaad bij aan meer uitstoot. Ze sturen vliegtuigen de wereld in die kerosine verbanden. Tegelijkertijd zijn deze;fde bedrijven bezig met duurzame alternatieven, zoals waterstofvliegtuigen.

Ik weet zelf dus niet of ik gelukkig ben met de keuze om deze bedrijven uit te sluiten. Vliegtuigen zijn complext. Er is best een case te maken dat Boeing en Airbus straks ook de duurzame vliegtuigen gaan maken. 

Nog erger dan het uitsluitingsrisico is dat je niet zelf aan het stuur zit. 

Premie op duurzame aandelen

Het uitsluitingsrisico is niet het enige issue rond om duurzame aandelen. Er is vrij overtuigend bewijs dat beleggers een kleine premie betalen voor duurzame bedrijven. Of omgekeerd. Vervuilende (of anderzins niet ethische bedrijven) zijn goedkoper dan je zou verwachten. 

Dit punt wordt duidelijk gemaakt door Ben Felix in onderstaande video. In deze studie haalt hij een paar papers aan die aantonen dat duurzame bedrijven waarschijnlijk minder goed presteren. Een van de belangrijkste redenen is dat beleggers een voorkeur hebben voor duurzame beleggingen. 

Ongeacht de premie en het uitsluitingsrisico, kan het prima voorkomen dat een fonds met ESG-uitsluitingen beter presteert dan de markt. 

Beter voor de wereld?

Er is nog een belangrijke reden om te investeren in duurzame bedrijven. Je hoopt dat je op deze manier bijdraagt aan een betere wereld. Is dat echt zo? 

Indexfondsen

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, heb je niet altijd even veel sturing over welke bedrijven uitgesloten worden door jouw indexfonds. Het is echt toeval als je een goedkoop en goed gespreid fonds vindt dat aansluit bij jouw wensen. 

Individuele bedrijven

Uiteraard kun je prima investeren in losse aandelen als je wilt stemmen met je voeten. Het probleem is dat een bedrijf zelden helemaal goed of slecht is. 

Een goed voorbeeld is Tesla. Dit is misschien wel het bekendste duurzame bedrijf ter wereld. Toch zijn er duurzaamheidsfacetten waarop het bedrijf slecht scoort. Het bedrijf is herhaaldelijk in het nieuws gekomen vanwege het waterverbruik. Ook op andere vlakken is er wel wat aan te merken op het bedrijf, zo scoort het bedrijf bij MSCI slecht op het gebied van werktevredenheid van het personeel.  

Duurzame beleggingen en belastingen

De overheid stimuleert beleggingen in duurzame bedrijven en initiatieven met een belastingvoordeel. Let op: deze geldt niet voor een van bovenggenoemde indexfondsen. 

Duurzame fondsen met belastingvoordeel

Enkele fondsen van Nederlandse banken en fondshuizen zijn door de belastingdienst aangewezen als groene beleggingen. Als je in deze fondsen belegt, ontvang je een belastingvoordeel. Deze groenfondsen zijn te vergelijken met obligaties. Vaak zijn er leningen uitgegeven aan groene investeerders.

De rendementen zijn relatief laag, maar de groenfondsen zijn hiermee wel een goed alternatief voor obligaties in een portfolio. Het fonds van ASN had een rendement van rond de 0.5% per jaar. De groendeposito's van ABN Amro (onder de vlag van MoneYou) hadden een rente van 0%. 

Zowel de groenfondsen als de groendeposito's zijn maar beperkt open voor nieuw geld. Houd hier rekening mee. 

Hoe werkt het belastingvoordeel?

Bij bovengenoemde groene beleggingen krijg je een korting op de vermogensrendementsheffing. Des te meer vermogen je hebt, des te interessanter een vrijgestelde groene belegging is.

De korting werkt als volgt:
Per persoon mag je tot €59477 (in 2020) inleggen in een groene belegging. Dit bedrag wordt van je belastbare vermogen afgehaald.
Daarnaast krijg je nog een vrijstelling ter hoogte van ditzelfde bedrag. 

Iemand die in de hoogste schijf van de vermogensrendementsheffing zit, behaalt dus een rendement van 1.58% (hoogste tarief) + 0.7% (extra vrijstelling) = 2.28% rendement. Hier komt het rendement van de groene belegging zelf nog bij. 

Conclusie

Ik ben niet onverdeeld positief over duurzaam beleggen. De groene beleggingen met belastingvoordeel zijn hoogstens interessant als alternatief voor obligaties. 

Voor indexfondsen waar ik zelf in beleg, heb ik liever gewoon alle bedrijven. Bij gelijke kosten, zou ik een fonds kiezen zonder ESG-uitsluitingen. Voor veel mensen zijn de Northern Trust fondsen het goedkoopst en dan ben je 'veroordeeld' tot ESG-uitsluitingen.